ترکی استانبولی،لهجه‌ی ادبی ترک‌های آناتولی و زبان رسمی کشور ترکیه است ولی آذری یا آذربایجانی زبان آذری‌هایی است که در آذربایجان و در شمال غربی ایران زندگی می‌کنند و زبان رسمی آن ترکی آذربایجانی است.لهجه‌های گوناگونی در هر دو زبان ترکی وجود دارند اما تفاوت این لهجه‌ها در آوا و واژگان است اما اساس ریشه‌ی نژادی آن کنفدراسیون قبیله‌ای اوغوزاست. تفاوت‌های لهجه‌ بین آذری و زبان ترکی استانبولی وجود نژادهای ترکی است.در قرن‌های 13 تا 19 میلادی، زبان‌های ادبی مختلفی برای ترکی آذری و ترکی استانبولی وجود داشتند و تفاوت‌های بین این دو زبان ناچیز و صریح و روشن نبودند ولی قابلیت فهم مشترک بین آنها کامل بود.شاعران معروف آذری، نظیر نسیمی،قاضی برهان‌الدین، فضولی است و آثار معروف فولکلور آذری، داستان‌های ده‌ده‌قورقود و حماسه‌ی کوراوغلو است که جز میراث ادبی ترک زبانان بشمار می آید.

تلاش برای تلفیق این دو زبان به یک صورت زبان مشترک،توجه روشنفکران آذری زبان را به خود جلب کرده است که در قرن نوزدهم، اسماعیل بی گاسپرالی روشنفکر پیشگام تاتار،‌زبان ادبی مشترکی را برای همه‌ی ترک‌ها پیشنهاد داد اما در قرن بیستم، تفاوت‌های بین زبانهای ترکی استانبولی و آذربایجانی بطور چشمگیری شدت یافت.از سال ۱۹۲۸، الفبای لاتین برای زبان ترکی استانبولی مدرن استفاده شد و  قبل از این با خط عربی نوشته می‌شد ولی برای زبان آذری تا سال ۱۹۲۸ از خط عربی استفاده می‌شد. برای آموزش در آموزشگاه ربان ترکی استانبولی در تهران  با ما در تماس باشید.

ویژگی‌های زبان آذری و ترکی استانبولی :

• هم‌چسبی،صرف نام‌ها برای هر حال،ساختارهای فعلی مجهول،منفی با پسوندها،استفاده از پیشوندها،ترتیب فاعل، مفعول،فعل در جمله، عدم وجود حرف معین جنس، صامت ابتدا و انتهای کلمات،در هر دو زبان مشترک هستند.
•  الفبای زبان ترکی استانبولی ۲۹ حرف دارد،الفبای آذری، علاوه بر این ۲۹ حرف،۳ حرف دیگر هم دارد پس در زبان ترکی استانبولی حروف ( خ ) و ( ق ) وجود ندارد و دیگر تفاوت آن در ضمیر اول شخص مفرد است
• تفاوت این دو زبان در گرامر بسیار کم است و تقریبا گرامر این دو زبان شبیه یکدیگر است و تفاوت ها در واژه هایی که در زبان ترکی استانبولی و زبان آذربایجانی استفاده می شود
• زبان ترکی استانبولی و آذربایجانی در خط باهم تفاوت دارند بطوری که مردم ایران،ترکی آذری را به خط عربی می نویسند در حالی که مردم ترکیه آن را به خط لاتین می نویسند
• زبان آذربایجانی در معرض زبان فارسی قرار گرفته و بسیاری از لغات فارسی در آن وارد شده و زبان ترکی استانبولی هم با ارتباط کشور ترکیه با کشورهای همسایه عربی،باعث ورود کلمات انگلیسی و عربی در این زبان شده که این کلمات در زبان ترکی آذربایجانی کمتر است.

تغییرات حروف در ترکی استانبولی و آذربایجانی :

حروف بی صدا

• حرف ترکی استانبولی  x  تغییر به حرف ترکی آذربایجانی K
• حرف ترکی استانبولی  t   تغییر در آخر کلمات به حرف آذری d
• حرف ترکی استانبولی ç  تغییر در آخر کلمات به حرف آذری c
• حرف ترکی استانبولی p  تغییر در آخر کلمات به حرف آذری b
• حرف ترکی استانبولی k  تغییر در آخر کلمات به حرف آذری g

 حروف صدا دار :

• حرف ترکی آذری o معادل حرف ترکی استانبولی u
• حرف ترکی آذری ö معادل حرف ترکی استانبولی ü
•  حرف ترکی استانبولی ü  تغییر به حرف ترکی آذری ¡

هیچ مرز مشخصی برای نشان دادن تفاوت این دو زبان از هم و اینکه کجا میتوان دو زبان را با لهجه های خود از هم متفاوت دانست وجود ندارد،پس باید برای این کار از فهم زبانی و یا نوع نوشتار آن استفاده کرد.اینکه یک شخص که به زبان ترکی آذربایجانی مسلط است می تواند با یک نفر که به زبان ترکی استانبولی صحبت می کند ارتباط کلامی بگیرد و یا یک شخص که به زبان ترکی استانبولی مسلط است میتواند یک متن نوشته شده به زبان آذربایجانی را بخواند ؟ یکی دانستن یا ندانستن این دو زبان ها اهمیت آنچنانی ندارد اما برای افرادی که علاقه زیادی به مفاهیم اصلی و نژادی دارند،یکی بودن یا نبودن این دو زبان می تواند بسیار مهم باشد اما بطورکلی مفهوم نژاد مبهم است و برای رفع ابهام آن از زبان استفاده می شود.پس یکی دانستن زبانها اتصال نژادها بین کشورها را ایجاد و مستحکم می کند.