چگونه خوب ترجمه کنیم؟

این روزها، بیشتر مقاله ها و مطالب متفاوت و مختلف، به اموزش زبان زبان انگلیسی است و شما اگر بخواهید راجع به یک موضوعی تحقیق کنید، اکثرا مطالب دسته اول و خوب به زبان انگلیسی است و شما برای این که مطلب را متوجه شوید، یا باید به زبان انگلیسی مسلط باشید و یا به ترجمه ی فارسیِ آن اکتفا کنید. در این نقطه است که ارزش و اهمیت متن ها و مطالب ترجمه شده بالا می‌رود. اما باید به یاد داشته باشید لزوما هر کسی که به زبان انگلیسی مسلط است، نمی‌تواند مترجم خوبی هم باشد. بسیاری از افراد هستند که با وجود تسلط بر زبان انگلیسی، قادر به ترجمه ی متن ها و مطالب مختلف برای دیگران نیستند. در واقع، ترجمه یک جور مهارت و هنر است و تنها مسلط بودن به زبان انگلیسی، نمی‌تواند پاسخگوی این مهارت باشد و به عبارت دیگر، مسلط بودن بر زبان انگلیسی، فقط یکی از ابزار های این مهارت است که برای ترجمه به آن نیاز پیدا خواهید کرد.

ترجمه به روش های مختلفی صورت می‌پذیرد. بعضی از مترجم ها با روش کلمه به کلمه ترجمه می‌کنند. به این صورت که تمام جزئیات متن اصلی را به خاطر می‌سپارند و هر کلمه را جدا جدا به زبان دوم برمی‌گردانند و در کل یک متن ترجمه‌ شده ی کلمه به کلمه تحویل می‌دهند. اما همه ی مترجم ها اینگونه نیستند و بعضی دیگر یک طلب را مطالعه می‌کنند و مفهوم اصلی و کلی آن متن را به زبان دوم برمی‌گردانند. یعنی به صورت جزئی و کلمه و کلمه و خط به خط ترجمه نمی‌کنند، بلکه به صورت کلی ترجمه می‌کنند و مفهوم اصلی و کلی را به مخاطب می‌رسانند. بعضی ها نیز روش مخصوص به خود را دارند و از روش های ترکیبی یا دیگر روش های مختص به خودشان استفاده می‌کنند. این که از کدام روش استفاده می‌کنید، بستگی به خودتان و آن متنی که به دنبال ترجمه ی آن هستید، دارد. به عنوان مثال، مطلب مورد نظر شما می‌تواند علمی و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد که در این صورت به ترجمه‌ ی کلمه به کلمه نیاز پیدا خواهید کرد که جزئیات و نکات مهم مطلب را از دست ندهید. یا ممکن که قصد شما، یک کار ساده مثل وبلاگ نویسی یا ارائه دادن یک گزارش ساده و خلاصه شده باشد که در این صورت بهتر است که ترجمه‌ ی شما، مفهوم کلی و اصلی را برساند و زیاد وارد جزئیات کوچک نشود. البته باز هم بستگی به خودتان دارد که از چه روشی برای ترجمه استفاده می‌کنید. در آخر این شما هستید که تصمیم می‌گیرید.

مطلب مورد نظر را کاملا متوجه شوید

قبل از شروع به ترجمه کردن متن خود، کاملا اطمینان خاطر پیدا کنید که معنا و مفهوم اصلی مطلب را متوجه شده اید و به درک کلی از آن رسیده اید و به فکر چگونگی انتقال‌ این مفهوم به مخاطب خود باشید. اگر به درک کامل از متن مورد نظر نرسید و کاملا آن را متوجه نشوید و جای ابهام بگذارید، نمی‌توانید آنطور که باید مفهوم را به مخاطب خود برسانید. نباید هیچ جای ابهامی در ذهن خود باقی بگذارید و باید با اطمینان کامل شروع به ترجمه کردن کنید.

مخاطبان خود و نیازهایشان را بشناسید

شما قبل از شروع به ترجمه کردن، باید مخاطبان خود و کسانی که ممکن است ترجمه ی شما را بخوانند، بشناسید و بدانید که متن شما توسط چه کسانی خوانده می‌شود. با این کار، شما می‌دانید که چگونه باید مطلب خود را بیان کنید و چگونه می‌توانید مخاطبان خود را تحت تأثیر قرار دهید. یعنی متن شما باید دوستانه و غیر رسمی باشد یا جدی و رسمی. شما باید مخاطبان خود را با دقت شناسایی کرده و به دنبال پاسخ به سوالات آنان در ترجمه ی خود باشید و با توجه به نیاز آن ها بنویسید.

سعی کنید جمله به جمله ترجمه کنید

شما برای اینکه کامل متوجه ی مفهوم کلی متن مورد نظر شوید، بهتر است جمله به جمله پيش بروید. به این صورت که یک جمله از مطلب را بخوانید و تمام تمرکز خود را روی آن بگذارید و به آن فکر کنید تا کامل متوجه ی منظور متن مورد نظر شوید. بعد از آن که کاملا متوجه ی مفهوم آن جمله شدید، می‌توانید به سراغ جمله ی بعدی بروید و مثل جمله ی اول روی آن فکر کنید. شما می‌توانید زیر لغت هایی که لازم است آن را در لغت نامه بررسی کنید، خط بکشید تا از زیر دست شما در نرود و ناگفته باقی نماند. به این نکته توجه کنید که ممکن است بعضی از کلمات، آنطور که باید باشند و شما انتظار دارید، معنا ندهند و اشتباه کردن در ترجمه ی اینگونه کلمات، می‌تواند به قیمت اشتباه ترجمه کردن کلِ جمله تمام شود و حتی ممکن است به اشتباهات بزرگ تری منجر شود. پس همانطور که گفته شد، سعی کنید هیچ‌ جای ابهامی باقی نگذارید و جمله به جمله پیش بروید تا به اشتباه دچار نشوید. به یاد داشته باشید که بررسی تمام کلمات و موارد از این قبیل، الزامی است و در اکثر مواقع، اولین معنی که به ذهن شما می‌رسد، معنی درست و مورد نظر نیست.

در آخر، ترجمه ی خود را بررسی کنید

فکر نکنید که این کار بی اهمیت است و اصلا لازم نیست. نباید بررسی ترجمه ی خود را فراموش کنید و حتما ترجمه و محصول نهایی خود را از همه ی جهت ها، بررسی کنید. سعی کنید خودتان را به جای مخاطب قرار دهید و از دید آن ها به دنبال پیدا کردن نقطه ضعف در ترجمه‌ ی خود باشید و تمام گوشه و کنارِ ها را سرک بکشید تا ایراد های خود را پیدا کنید تا به دنبال رفع آن ها باشید. از خود بپرسید که آیا این ترجمه تمام نیاز های من را برطرف کرده و به تمام سوالات من، پاسخ صحیح و کامل داده است؟ اگر دیدید که اینگونه نیست و ایرادی در کار پیدا کردید، سعی کنید آن را رفع کنید تا بتوانید تمام نیاز های مخاطبان خود را تامین کنید. از خود بپرسید که کدام قسمت از متن، مورد پسند من واقع نشده است و اگر آن قسمت را دوست ندارید، دلیل آن چیست. منتقد خود باشید و خودتان را نقد کنید و هر بار سعی کنید در این مهارت و هنر، پیشرفت کنید و به درجات بالاتر برسید.

اما اگر مایلید که بیشتر با فوت و فن های هنر ترجمه کردن و مترجم شدن آشنا شوید و به دنبال نکات بیشتری هستید، می‌توانید با مشاوران و همکاران ما در ارتباط باشید تا مشورت های لازم را به شما بدهند و در این راه، شما یاری کنند.