قواعد آموزشی زبان ترکی
زبان ترکی همچون سایر زبان ها دارای یک سری قواعد آموزشی می باشد. در این مقاله یکسری قواعد آموزش زبان ترکی جمع آوری شده است.
پسوند تشبیه gibi
پسوند gibi به معنای «مثل، مانند» است. این پسوند بعد از اسم می‌آید و برای مثال آوردن به کار می‌رود مثلا «مثل شکر شیرین»، به تفاوت ساختار تشبیه در زبان ترکی و فارسی توجه کنید:
فارسی:
- مانند، مثل + اسم + صفت
ترکی:
- صفت + مانند، مثل + اسم
فقط ضمایر در این حالت تشبیهی باید پسوند ملکی نیز بگیرند، مثلا:
| مثل من | benim gibi |
| مثل تو | senin gibi |
| مثل او | onun gibi |
| مثل ما | bizim gibi |
| ما شما | sizin gibi |
| مثل آنها | onların gibi |
چند مثال ببینید:
Senin gibi güzel (مثل تو خوشگل)
Amerika gibi büyük (مثل آمریکا بزرگ)
پسوند تشبیه kadar
پسوند kadar به معنای «قدر، اندازه» است و تفاوتش با gibi در این است که می‌توان بعد از آن صفت نیاورد، مثلا:
Babam kadar (به اندازه پدرم)
Dünya kadar (به قدر دنیا)
Bu kadar (این قدر)
O kadar (آنقدر)
پسوند için به معنای «برای»
نحوه استفاده از این پسوند نسبتا ساده است. پسوند için به واژه نمی‌چسبد و با یک فاصله بعد از واژه می‌آید. این پسوند برای همه اسامی تنها یک حالت دارد. به مثال‌های زیر توجه کنید:
Bunun için (برای این)
Parti için (برای مهمانی)
نکته
ضمایر وقتی بخواهند با واژه içinبیایند باید به ضمایر پسوند ملکی چسباند، در جدول زیر می‌توانید ضمایر با پسوند «برای» را مشاهده کنید:
| برای من | Benim için |
| برای تو | Senin için |
| برای او | Onun için |
| برای ما | Bizim için |
| برای شما | Sizin için |
| برای آنها | Onlar için |
نکته
گاهی پسوند مفعولی -e/-a/ معنای «برای» می‌دهند، مثلا:
.Bunu sana aldım (این را برای تو خریدم.)
پسوندهای -den/-dan başka به معنای به جز، به غیر از
حرف اضافه به جز در ترکی به صورت پسوند «-den/-dan başka» می‌آید. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوندش نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود؛ بنابراین، برای این واژه‌ها پسوند به شکل-ten/-tan başka در می‌آید، مثلا:
Benden başka (به غیر از من)
Ondan başka (به جز او)
پسوند ملکی
واژه‌هایی که بعد از ضمایر ملکی (به درس ضمایر رجوع کنید) یا اسامی می‌آیند باید مطابق با ضمیر ملکی و شخص پسوندی ملکی داشته باشند.
پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان صدادار است:
بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند miz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mız، اگر e,i باشد به miz ، اگر o,u باشد به muzو اگر ö,ü باشد به müz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| ماشین من | Benim arabam |
-m |
benim |
| ماشین تو | Senin araban |
-n |
senin |
| ماشین او | Onun arabası |
-si/-sı/-su/-sü |
onun |
| ماشین ما | Bizim arabamız |
-miz/-mız/-muz/-müz |
bizim |
| ماشین شما | Sizin arabanız |
-niz/-nız/-nuz/-nüz |
sizin |
| ماشین آنها | Onların arabaları |
-leri/-ları |
onlarin |
توجه:
دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، به همین دلیل، در زمان سوم شخص مفرد یک s میانجی بین پسوند و واژه قرار گرفته است.
پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان بی‌صدا است:
اگر واژه‌ای که بعد از ضمیر ملکی آمده، مختوم به حرف بی‌صدا باشد، پسوند ملکی به صورت زیر می‌آید. بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند imiz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به imız، اگر e,i باشد به imiz ، اگر o,u باشد به imuz و اگر ö,ü باشد به imüz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| دست من | Benim kolum |
-im/-ım/-um/-üm |
benim |
| دست تو | Senin kolun |
-in/-ın/-un/-ün |
senin |
| دست او | Onun kolu |
-i/-ı/-u/-ü |
onun |
| دست ما | Bizim kolumuz |
-imiz/-ımız/-umuz/-ümüz |
bizim |
| دست شما | Sizin kolunuz |
-iniz/-ınız/-unuz/-ünüz |
sizin |
| دست آنها | Onların kolları |
-leri/-ları |
onlarin |
پسوندهای önce و sonar به معنای قبل و بعد
حروف اضافه «قبل» و «بعد» در زبان ترکی مانند فارسی بعد از اسم می‌آیند، مثلا:
Bir gün önce (یک روز قبل)
İki ay sonar (دو ماه بعد)
نکته
معادل‌های عبارت‌های حرف اضافه‌ای «قبل از» و «بعد از» در زبان ترکی -den önce و -den sonar هستند، مثلا:
O günden önce (قبل از آن روز)
Akşamdan sonar (بعد از شب)